Η εταιρία Παπαστράτος - Φίλιπ Μόρις αποφάσισε να καταργήσει δύο από τις πιο ιστορικές μάρκες ελληνικών τσιγάρων: τον εμβληματικό άσπρο Άσσο κασετίνα, ναυαρχίδα, παραδοσιακά, του Παπαστράτου (φίλτρο και άφιλτρο - ο Άσσος φίλτρο μαλακός παραμένει), και το Ζαντέ (κασετίνα άφιλτρο και -δεν ξέρω αλλά υποθέτω- και φίλτρο), που όλοι βέβαια το γνωρίσαμε ως Σαντέ, που του εμπιστεύτηκαν οι Αφοί Κωνσταντίνου με το κλείσιμο της εταιρίας τους.
Θλίψη στον κόσμο των τσιγαρολάγνων και πακετολάγνων. Εκτός από τους συμβολικούς συνειρμούς που ξυπνάνε τα δύο συγκεκριμένα τσιγάρα, επιπλέον έχουμε κι ένα ακόμη βήμα προς την πλήρη εξαφάνιση τριών στοιχείων που οριακά επιβιώνουν ακόμη από το καπνιστικό σύμπαν μιας παλιότερης εποχής: του πακέτου - κασετίνας (μένουν πια μόνο μερικά σήματα του Καρέλια: Καρέλια φίλτρο και άφιλτρο [Αγρινίου], Χρυσή κασετίνα φίλτρο, άφιλτρο και λάιτ, και τα Έξελενς), του άφιλτρου τσιγάρου (μένουν μόνο τα δύο προαναφερθέντα σήματα του Καρέλια και τα Κάμελ), και του τσιγάρου με ανατολίτικο χαρμάνι (και πάλι μόνο ο Καρέλιας το ψιλοκρατάει κάπως, ευτυχώς υπάρχει και μια προσπάθεια αναβίωσης από την Wolfway στον χώρο του στριφτού).
Παραθέτω απόσπασμα από ένα άρθρο της Άθενς Βόις σχετικά με την κατάργηση του Σαντέ (το πλήρες άρθρο εδώ).
Κι εγώ θλίβομαι. Το αμερόληπτο σχόλιο που θα προσπαθήσω να κάνω είναι ότι κάθε ηλικία του ανθρώπου, από την παιδική μέχρι το βαθύ γήρας, συνοδεύεται μοιραία από το ξερίζωμα διάφορων νοσταλγιών: άνθρωποι πεθαίνουν, σπίτια γκρεμίζονται, το δέντρο της αυλής του παππού μας κόβεται, το σιντί καταργεί το δίσκο και το μπ3 το σιντί, το ευρώ τη δραχμή και το μονοτονικό το πολυτονικό... Άλλοτε δικαίως κι άλλοτε αδίκως, πάντα αυτοί οι αποχωρισμοί κάποιους τους πονάνε.
Το τέλος του Santé
Ένας αποχαιρετισμός στην πιο cult μάρκα ελληνικών τσιγάρων
Του Γιώργου Παυριανού
Αυτές τις μέρες θυμήθηκα φίλους και γνωστούς που κάπνιζαν μανιωδώς Sante. Το θρυλικό τσιγάρο με το υπέροχο πακέτο και το βαρύ χαρμάνι (0,7mg νικοτίνη, 18 mg πίσσα) που η εταιρεία Philip Morris κατάργησε λόγω χαμηλών πωλήσεων. Το τσιγάρο που ξεγέλασε τους καπνιστές με το υπέροχο πακέτο και το όνομά του (sante σημαίνει υγεία), δεν υπάρχει πια.
Όταν ο Χαρίλαος Κωνσταντίνου μαζί με τα αδέλφια του κατοχύρωναν, το 1931, το βιομηχανικό σήμα ενός νέου τσιγάρου, του Sante, ίσως ούτε οι ίδιοι φαντάζονταν ότι το κόκκινο πακέτο με την ξανθιά γυναίκα και τα χρυσά γράμματα θα ήταν το καλύτερο μάρκετινγκ της εποχής. Το πρώτο πακέτο είχε επάνω τη μορφή μιας γυναίκας που καπνίζει. Αριστερά έγραφε «Δίπλωμα ευρεσιτεχνίας Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας αρ. 2373» και δεξιά «Πιστοποιητικόν Χημείου Εθνικού Πανεπιστημίου ότι περιέχει ελάσσονα νικοτίνην αρ.2373». Είναι προφανές ότι προσπαθούσε να αναδείξει το όνομά του, ότι είναι υγιεινό, αλλά πια το ξέρουμε, δεν υπάρχει υγιεινό τ σιγάρο.
Η εταιρεία ανέθεσε σε ένα ζωγράφο να στολίσει το πακέτο με το πρόσωπο μιας όμορφης γυναίκας που καπνίζει. Για χρόνια όλη η Αθήνα συζητούσε για την ταυτότητά της. Άλλοι έλεγαν ότι είναι η αγαπημένη του ζωγράφου, άλλοι ότι είναι γνωστή Αθηναία της εποχής, μέχρι που αποκαλύφθηκε ότι ήταν η Ζωζώ Νταλμάς, διάσημη ηθοποιός και χορεύτρια.
[...Ακολουθούν πληροφορίες για τη Ζωζώ Νταλμάς.]
Θυμάμαι τη φίλη μου Ρηνιώ Παπανικόλα. Όχι μόνο κάπνιζε μανιωδώς Sante, αλλά τα στέγνωνε κιόλας για να είναι ο καπνός ξερός. Έκαιγε η σόμπα μέσα στο σπίτι και γύρω ήταν ανοιγμένα δεκάδες κόκκινα πακέτα για να στεγνώνουν. Η υπέροχη βραχνάδα της φωνής της, που ακουγόταν μαγική από το ραδιόφωνο, είχε γίνει από χιλιάδες Sante. Αυτό το ρημαδοτσίγαρο την έφαγε όμως στο τέλος.
«Συμβαίνει με τις αυταπάτες ό,τι και με τις πατρίδες: ο καθένας έχει τη δικιά του. Κι εμείς που καπνίζουμε έχουμε την αυταπάτη μας και αυτοί που δεν καπνίζουν δεν πάνε πίσω. Αν και κατά βάθος εμείς, “της απωλείας”, ξέρουμε καλά τι είδους φωτογένεια προσδίδουμε στα σωθικά μας...» γράφει η Ζυράννα Ζατέλη σε μια προσπάθεια να εξηγήσει την ψυχολογία του καπνιστή.
Η Ζυράννα καπνίζει Sante εδώ και πολλά χρόνια. Tην πήρα τηλέφωνο. «Ναι, το ξέρω ότι δεν βγαίνουν πια» μου είπε. «Με σταμάτησε ένας νεαρός ανήμερα των Θεοφανίων έξω από το σπίτι μου και με ρώτησε τι θα κάνω τώρα χωρίς Sante». «Τι θα κάνεις;» «Κοίταξε να δεις... Εγώ από καιρό, για λόγους οικονομίας, καπνίζω στριφτά... Έχω φυλάξει όμως μερικά πακέτα και τα βάζω μέσα».
Το Sante έζησε 85 χρόνια, πήρε βραβεία σε διεθνείς εκθέσεις, συγγραφείς έγραψαν κείμενα αφιερωμένα σε αυτό, «σινεμά και καφέ και τσιγάρα Σαντέ κι η φωνή σου βραχνή απ’ το βήχα», λέει η Αλέκα Κανελλίδου στο τραγούδι «Αλλιώτικος νόμος» σε στίχους Άκου Δασκαλόπουλου και μουσική Λαυρέντη Μαχαιρίτσα, έγινε ταμπακιέρα, μαξιλάρι, αφίσα, έπαιξε σε ταινίες και φωτογραφίσεις, ήρθε όμως η ώρα να εγκαταλείψει το μάταιο τούτο κόσμο. A votre sante!
Σημείωση του ιστολόγου: δίπλα στο τραγούδι που παραθέτει ο παραπάνω αρθρογράφος -και σε άλλα- να προσθέσω και τη συλλογή νεοελληνικών διηγημάτων «Sante». Όποιος ξέρει αντίστοιχα έργα εμπνευσμένα από τον Άσσο, ας τα αναφέρει στα σχόλια.
